Barneverntjenesten vurderer først om det er mulig å gi hjelp til barnet og familien slik at de kan fungere bedre i hjemmesituasjonen. Plassering utenfor hjemmet blir først vurdert dersom frivillige hjelpetiltak ikke fører frem eller vurderes som nytteløst.
Hvis foreldrene og barneverntjenesten er enige om at barnet for en tid skal plasseres utenfor hjemmet, kan det skje uten at barneverntjenesten formelt overtar omsorgen for barnet.
Omsorgsovertakelse er et alvorlig skritt å ta overfor barnet og foreldrene. Det må derfor foreligge vektige grunner før man fatter slike vedtak.
Vedtak som innebærer tvang overfor foreldre, slik som en omsorgsovertakelse, kan ikke fattes av den kommunale barneverntjenesten, men må forelegges Fylkesnemnda for sosiale saker. I slike saker har foreldrene rett til å bli bistått av advokat.
Barn som ikke kan bo hjemme hos sine foreldre blir flyttet i fosterhjem eller får plass i institusjon.
Fosterhjem
Fosterhjem er private hjem som tar imot barn til oppfostring for kortere eller lengre tid på grunnla av barneverntjenestens beslutning. Til fosterforeldre skal det velges personer som har særlig evne til å gi barn et trygt og godt hjem, og som kan løse oppfostringsoppgavene i samsvar med de forutsetningene som er lagt til grunn om oppholdets varighet med mer.
Den kommunen der fosterhjemmet ligger, har ansvaret for godkjenning og tilsyn av hjemmet. Godkjenning av fosterhjem skjer etter fastsatt prosedyre. Den barneverntjenesten som har plassert et barn i fosterhjem har ansvar for oppfølging av barnet og barnets foreldre.
Fylkeskommunen har ansvar for rekruttering og formidling av fosterhjem, og for at fosterhjemmene får nødvendig opplæring og generell veiledning.