Den årlige strategikonferansen er et ledd i budsjettarbeidet i Elverum kommune.
Hensikten er å skape politisk debatt om hvilke utfordringer kommunen står overfor og gi administrasjonen innspill til høstens budsjettarbeid. I år ble den arrangert den 8. juni, og til stede var kommunestyret, administrasjonen og de hovedtillitsvalgte. Kommunens anstrengte økonomi har vært tema de siste årene, og det var den i år også.
- Vær glade dere investerte når dere gjorde
Fagsjef i KS, Dag Henrik Sandbakken, var invitert for å snakke om revidert nasjonalbudsjett og kommuneproposisjonen. Han syntes Elverum gjorde mye bra, og gjør det bra sammenlignet med andre kommuner.
Det er mye som påvirker økonomien til kommunene framover, og den usikkerheten gjør det vanskelig å treffe med politiske vedtak. Sandbakken nevnte blant annet pandemi, krig i Ukraina, økning i antall eldre, høy prisvekst og renteøkning som usikre momenter som påvirker kommunene.
Sandbakken sa at dere skal være glade for at dere har gjort de investeringer dere har gjort de siste årene. Kommuner som må gjøre store investeringer nå får en mye større regning enn de ville fått for noen år siden.
Konferansen startet med at ordfører Lillian Skjærvik ønsket velkommen og tok et tilbakeblikk på hva som har skjedd på byggefronten i Elverum de siste ti årene. Bildene vitnet om at det har vært mye bygging både i offentlig og privat regi.
Økning i antall innbyggere
Kommunedirektør Kristian Trengereid tok en gjennomgang av status for Elverum kommune. Han fortalte blant annet at i begynnelsen av uka hadde Elverum 21 458 innbyggere. Det er gode nyheter med tanke på datoen 1. juli.
Antall innbyggere kommunen har denne dagen gir grunnlag for hva kommunen får i rammetilskudd for neste år. Elverum kommune har budsjettert med å være 21 333 innbyggere denne dagen, og per nå ligger vi godt over dette tallet. Det betyr flere millioner ekstra for kommunen.
I fjor var det høy skatteinngang som førte til et budsjettoverskudd på 60 millioner kroner. I år ser det også ut til bli en høy skatteinngang, men denne gangen er signalene fra regjeringen at kommunene ikke får beholde dette.
Vanskelig å finne innsparingstiltak
De siste årene har kommunen hatt en tjenestegjennomgang for å se hvor det kan spares penger. Trengereid fortalte at det har vært vanskelig å finne innsparingsmuligheter, og at det fortsatt mangler noen millioner for å få neste års budsjett i balanse.
For budsjettåret 2023 er det samlet funnet tiltak for 5,4 millioner kroner, som øker til 8,7 millioner kroner i 2025. I kommunedirektørens budsjettforslag for 2023 er det en forventning om en innsparing på 11,1 millioner kroner. Kommunestyret har ikke endret på dette, noe som betyr at det mangler tiltak for til sammen 5,7 millioner kroner for å få neste års budsjett i balanse.
I tillegg har kommunestyret vedtatt et verbalforslag under budsjettbehandlingen før jul i fjor, der de vil at kommunedirektøren skal legge fram et forslag til Handlings- og økonomiplan 2023 - 2026 med et netto driftsresultat på minst 1 prosent, og deretter 2 prosent i resten av planperioden. 1 prosent utgjør 17,6 millioner kroner i 2023. Plusser man på den forventede innsparingen på 11,1 millioner kroner, så betyr det at kommunedirektøren må legge fram salderingstiltak til budsjettet 2023 på til sammen 28,7 millioner kroner.
Så langt har tjenestegjennomgangen gitt 5,4 millioner kroner, og dermed mangler det 23,3 millioner kroner for å få et budsjett for 2023 som går i pluss med 17,6 millioner kroner.
- Kommunestyret har gitt meg et knalltøft oppdrag. Hvis vi ikke hadde hatt den gjelden vi har nå, så hadde vi hadde vi et formidabelt budsjett. Vi har hatt en tjenestegjennomgang i vår, og vi ser oss nok litt blinde, men det er beintøft å realisere verbalforslaget. Vi mangler cirka 5 millioner for å komme i null på eget budsjett, et driftsresultat på én prosent i 2023 er veldig utfordrende, og to prosent fra 2024 er enda mer utfordrende. Det er vanskelig å finne tiltak som er varige, sa Trengereid til politikerne.
Kommune driver effektivt
Det er store investeringer og lavere økning i antall innbyggere enn forventet som har ført til økonomiske utfordringer for kommunen, men kommunedirektøren sier vi skal være glade for at vi valgte å bygge ut når vi gjorde.
- Vi bygget blant annet Ydalir og Helsehuset for å være rigget for framtida og møte en forventet innbyggerøkning. Vi sa vi var ambisiøse, men tenk om vi skulle bygget dette nå. Med tanke på prisveksten som har vært i det siste så hadde kommunedirektøren måtte sagt nei til utbygging. Vi hadde ikke hatt sjans til å gjøre denne investeringen nå.
Han sa også at kommunen driver effektivt. I regjeringens effektivitetsanalyse kommer Elverum kommune godt ut. Senter for økonomisk forskning (SØF) har utarbeidet beregninger for effektiviteten i de kommunale tjenestene grunnskole, barnehage og pleie og omsorg. Elverum kommune er i kommunegruppe 9, som er kommuner med 20 000 til 29 999 innbyggere.
- Vi driver effektiv, og det er bra. Nye innbyggere velger Elverum, uten at jeg har noe fasit på hvorfor det. Det tror jeg vi skal jobbe mer med framover. Vi skal utvikle oss sjøl om vi sliter økonomisk. Vi må sammenligne oss med andre kommuner, og se på hva de gjør som fungerer. Hva kan vi lære? Vi gir et godt tilbud i dag, men vi kan videreutvikle det, sa kommunedirektøren.
Politikerne kom med innspill på hva de tenker er viktig å satse på framover, og da ble det nevnt investeringer som allerede er på blokka som svømmehall, kirka, Elverum ungdomsskole, Hanstad barne- og ungdomsskole og vann og avløp. Det er også et ønske om å utvikle Rådhusplassen til et samlingspunkt ved å blant annet legge bedre til rette for arrangementer.